Publikacja na łamach Miesięcznika Geoinformacyjnego GEODETA
04/2000 - Artykuł: "Wykorzystanie EWMAPY dla budowy i prowadzenia GIS przyszłości"
If you don't understand polish here is the english version for you.
Krzysztof Borys
Weronika Borys
WYKORZYSTANIE EWMAPY
dla budowy i prowadzenia
GIS przyszłości
Co rozumiemy pod pojęciem GIS przyszłości?
Rozumiemy, to co aktualnie w zakresie informacji przestrzennej budujemy w Polsce, co zgodnie z prawem określamy mianem Systemu Informacji o Terenie i co jest docelowym modelem funkcjonowania informacji przestrzennej w Europie; to jest modelem informacji zaadresowanej do obywatela, a nie tylko do organów władzy różnego szczebla i wielkiego biznesu; rozumiemy GIS budowany od szczegółu do ogółu, umożliwiający płynne przejście od sytuacji w terenie poprzez mapę numeryczną do dowolnego poziomu agregacji i z powrotem. EWMAPA jest narzędziem przydatnym do tego celu dzięki możliwości specyficznej budowy dowolnych obiektów z elementów znajdujących się na warstwach oraz udostępniania skojarzonej informacji dotyczącej nieruchomości, jej otoczenia lub gminy, do wiadomości obywateli.
Co to jest EWMAPA?
W ujęciu węższym, jest to relacyjno-obiektowo-warstwowy program grafiki komputerowej umożliwiający prowadzenie graficznej bazy danych, edycję mapy numerycznej i opracowań graficznych; w ujęciu szerszym, jest to podstawa systemu informacji o terenie i zarządzania nim, co umożliwia szeroki zestaw programów pomocniczych, opisowych i interfejsów do nich, dzięki którym było już możliwe wdrożenie systemu w wielu jednostkach administracyjnych i regionach (jest to jedna z cech systemu, że od momentu powstania zmierza do operowania na pełnych jednostkach administracyjnych, a nie fragmentach terenu).
Na polskim rynku, EWMAPA funkcjonuje od 10 lat, początkowo ograniczona co do ilości wprowadzanych punktów (64 tysiące), aż do aktualnej wersji dla WINDOWS o nieograniczonych możliwościach, zezwalających na budowę każdego nie ograniczonego obszarowo i tematycznie zamierzenia.
Przykłady wdrożeń
Pierwszym obiektem wykonanym pod EWMAPĄ poza województwem katowickim, była gmina RZGÓW w województwie łódzkim. W roku 1992 zmodernizowano dla gminy Rzgów ewidencję gruntów i założono ewidencję budynków, a w roku 1993 opracowano numerycznie plan zagospodarowania przestrzennego gminy Rzgów. Opracowania te są wykorzystywane i aktualizowane po dzień dzisiejszy. W oparciu o powyższe opracowania, w roku 1993 przeprowadzono również powszechną taksację nieruchomości w całej gminie.
EWMAPA została następnie wykorzystana do założenia SIT, w różnym stopniu zaawansowania, na obszarze całego łódzkiego obszaru pilotowego, z wyjątkiem miast Zgierza i Łodzi. Przy pomocy EWMAPY założono, między innymi system ewidencji sieci uzbrojenia terenu na obszarze miasta Pabianice, system kojarzenia ksiąg wieczystych z ewidencją gruntów i budynków na obszarze pabianickiego Sądu Rejonowego i powszechną taksację nieruchomości miasta Pabianice.
EWMAPA posłużyła ponadto do zmodernizowania ewidencji gruntów wielu gmin we wszystkich województwach.
Ze względu na szeroką gamę tematyczną EWMAPY oraz programów pochodnych i skojarzonych, wyróżnić należy miasta Brzesko i Ostródę, a zwłaszcza Olsztyn, gdzie w oparciu o EWMAPĘ wdrożony został pełny system zarządzania miastem, obejmujący oprócz ewidencji gruntów i budynków, systemy ewidencji sieci uzbrojenia terenu, planu zagospodarowania i nadzoru budowlanego, wymiaru opłat za użytkowanie wieczyste i dzierżaw, ochrony środowiska i rejestracji zabytków, metrykalizację ulic i obiektów mostowych oraz wiele innych.
Nowe zastosowania EWMAPY mają miejsce we wdrożeniach eksperymentalnych:
- w Brzesku i Otwocku - kontrola użytkowania gruntów i zagrożenia powodziowego w oparciu o precyzyjnie wpasowane zdjęcia lotnicze,
- w Czchowie - technologia uproszczonego łączenia części graficznej i opisowej ewidencji gruntów, bez obiektowania na wejściu, ale z zapewnieniem obiektowania przy wnoszeniu pomiarów uzupełniających,
- w powiecie bielskim - wyznaczanie spodziewanego zagrożenia zalewowego wraz z prognozą głębokości zalania,
- w województwie olsztyńskim - założenie SIT-u regionalnego w oparciu o dotychczas wykonane pomiary uzupełniające oraz istniejące mapy ewidencji gruntów.
Początki EWMAPY
Pierwsza wersja 3.6 obsługiwała jedynie bazę działek - historycznie najstarszy moduł EWMAPY. Jego głównym atutem była, wtedy nie znana w innych systemach, skuteczna kontrola topologii działek i konturów klasyfikacyjnych.Później pojawiały się kolejne wersje programu umożliwiające obsługę warstw, obiektów, rastrów i szrafur. Poszerzano sukcesywnie listę obsługiwanych drukarek i ploterów oraz digitizerów. Pierwsza wersja EWMAPY WINDOWS 95/NT pojawiła się w 1998 roku. Obecnie dostępna jest trzecia wersja EWMAPY WINDOWS 95/98/NT. Dalszy opis programu dotyczy właśnie tej wersji.
Ogólna charakterystyka
Program posiada własną grafikę i z tego powodu nie potrzebuje dodatkowych programów (nakładek) wspierających wyświetlanie. Dane są przechowywane w oryginalnych strukturach danych, zapewniających dzięki specjalnym indeksom powierzchniowym maksymalną szybkość odczytu całości informacji lub informacji ze wskazanego obszaru. Dane podlegają pełnej archiwizacji, umożliwiając oglądanie stanu mapy na dowolny dzień. EWMAPA przechowuje informację, kto i kiedy dane dopisał, zmodyfikował lub usunął.
Ważną cechą programu jest jego sieciowość. W tym samym czasie może w tej samej bazie dokonywać zmiany dowolna ilość osób, np. kilka osób może jednocześnie modyfikować tę samą bazę działek lub tę samą warstwę - system dba o pełną integrację danych. Sieciowość umożliwia ponadto tworzenie baz rozproszonych, co oznacza, że dane, które są równocześnie wizualizowane mogą pochodzić z różnych kartotek, a także z różnych serwerów dostępnych w sieci. EWMAPA odczytuje uprawnienia użytkownika dotyczące danej kartoteki i jeśli są to prawa tylko do odczytu, automatycznie blokuje dokonywanie jakichkolwiek zmian.
Program EWMAPA posiada także moduł do interpolacji warstwic na podstawie pikiet wysokościowych, który umożliwia również przygotowanie DTM (numerycznego modelu terenu).
Do zastosowań geodezyjnych istotna jest opcja wyrysów. Wyrysy mogą być sporządzane w dowolnej skali i w dowolnym formacie arkusza. Istnieje możliwość podglądu wydruku, przeniesienia go do formatu EMF/WMF oraz tworzenia wydruków hybrydowych (rastrowo-wektorowych).
Struktura danych
Dane programu EWMAPA są przechowywane w pięciu podstawowych strukturach:
- działki,
- warstwy,
- obiekty,
- szrafury,
- rastry.
a/ Działki, to struktura przeznaczona do przechowywania informacji o obiektach powierzchniowych, opartych o punkty ograniczające obiekt. Obiekty te nie mogą się wzajemnie przecinać i zwykle pokrywają w sposób jednolity jakiś obszar terenu. W strukturach tych przechowywane są najczęściej działki ewidencyjne lub kontury klasyfikacyjne. Istnieje także możliwość przechowywania innych obiektów powierzchniowych, np. obrębów w ramach bazy jaką jest powiat, obiektów planistycznych i innych jednostek podziału terenu. Program EWMAPA posiada mechanizmy ułatwiające wprowadzanie nowych działek, ich aktualizację, druk, eksport i import. Dzięki opcji analizy przylegania można wykryć obszary puste lub przecinające się.
- Działki miasta Olsztyna (prawie 100000 punktów granicznych) -
b/ Warstwy mają charakter techniczny. Na warstwach można wkreślać i modyfikować podstawowe elementy: linie, łuki, koła, teksty oraz symbolikę. Kształt linii oraz symboli jest określony w specjalnym pliku - bibliotece, którą użytkownik może swobodnie konfigurować. Z programem EWMAPA dostarczane są biblioteki typów linii i symboli zgodnych z K1. Każda warstwa posiada podwarstwy. Umożliwia to odpowiednie segregowanie danych, np. na jednej warstwie, lecz na różnych podwarstwach mogą się znajdować osie przewodów wodociągowych, które pozyskano z pomiaru bezpośredniego, z digitalizacji lub wskazań branżowych. Warstwy mogą być zasilane z zewnątrz poprzez pliki ASCII (kilka różnych formatów) oraz z formatu DXF. Wszystkie dane zgromadzone w EWMAPIE mogą być także eksportowane do formatu ASCII.
- Fragment mapy o pełnej treści -
c/ Obiekty mają charakter funkcjonalny. Tworzą one "nadbudowę" nad warstwami. Podstawowa idea obiektów polegała na tym, że pod jednym identyfikatorem gromadzimy elementy z różnych warstw stanowiących funkcjonalną całość. Przykładem może być budynek, który na mapie składa się z przyziemia, tarasu, schodów, świetlików. Wszystkie te elementy można połączyć w jeden obiekt i nadać mu odpowiedni kod oraz identyfikator. EWMAPA obsługuje także obiekty złożone:
- obiekt może być podobiektem innego obiektu,
- obiekt może zawierać dowolną ilość podobiektów.
Takie podejście do obiektów umożliwia:
- utworzenie obiektu funkcjonalnego, niezależnego od typowych konstrukcji geometrycznych,
- przejście od rysunku mapy do obiektu, co ułatwia tworzenie map zgodnie z wymogami sztuki kartograficznej,
- integrację elementów mapy - ten sam element graficzny może należeć do kilku obiektów, np. wspólny odcinek przewodu energetycznego,
- pozyskiwanie danych nieobiektowych (np. z pliku DXF) i następnie ich obiektowanie,
- tworzenie obiektów tylko do ograniczonej treści mapy np. ewidencji budynków, planu zagospodarowania przestrzennego itp., a więc tej treści, z którą wiążemy informację opisową, obniża koszty tworzenia mapy.
- Obiekt budynek wraz z informacją opisową pozyskaną z EWOPISU -
d/ Szrafury są nową strukturą danych wprowadzoną w wersji WINDOWS. W poprzednich wersjach istniała możliwość tworzenia szrafury jako rezultatu zapytania. W obecnej wersji, szrafury mogą być zapisywane jako oddzielne pliki; mogą być także edytowane.
- Szrafura planu zagospodarowania terenu wraz z opisem -
e/ Rastry są strukturą umożliwiającą przechowywanie rastrów. EWMAPA obsługuje rastry monochromatyczne oraz rastry barwne. Rastry monochromatyczne mogą być pozyskiwane z wielu formatów, a po ich wpasowaniu (kalibracji) stanowią materiał o kartometryczności nie gorszej niż oryginał. Często ta kartometryczność jest większa, gdyż algorytmy wpasowania (dostępne są cztery algorytmy) poprawiają błędy mapy wynikające np. z jej skurczu.
- Monochromatyczny raster wraz ze zwektoryzowanym uzbrojeniem -
Rastry barwne przechowywane są w dwóch formatach: z paletą 256 kolorów oraz w pełnym kolorze (16 milionów kolorów). Pierwszy typ rastra nadaje się do przechowywania barwnych map zasadniczych, map ewidencyjnych, map topograficznych. Podstawową jego zaletą jest możliwość określenia kolorów przezroczystych, co umożliwia nakładanie rastrów na siebie. Rastry pełnokolorowe umożliwiają przechowywanie zdjęć lotniczych. Dzięki opcji wpasowania ortofotograficznego istnieje możliwość tworzenia pełnowartościowych ortofotogramów o dużej precyzji. Istnieje także możliwość dynamicznego odczytu rastra, co oznacza, że można odczytać dużą ilość rastrów (np. 50 sekcji mapy zeskanowanych z rozdzielczością 400 dpi), a program będzie dynamicznie pobierał dane wraz z przeskalowaniem obrazu.
EWMAPA tworzy i obsługuje rastry wysokościowe. Są to obrazy rastrowe, gdzie każdy piksel obrazu przechowuje informację o rzeczywistej wartości (np. wysokości terenu). Dopiero podczas wyświetlania następuje zamiana tych wartości na kolory według kryterium zadanego przez użytkownika. Raster ten nadaje się do monitorowania zagrożeń powodziowych, oceny skutków wylewów, oceny głębokości wylewu w dowolnym punkcie terenu.
- Ortofotogram z warstwą sytuacyjną (miasto Olsztyn) -
Interfejsy
Już w DOS-owej EWMAPIE pojawiła się konieczność połączenia grafiki z danymi opisowymi. Służył temu mechanizm interfejsów (niezależnych programów) umożliwiających połączenie danych graficznych z opisowymi.
W programie EWMAPA są trzy kategorie interfejsów:
- interfejs pytający,
- interfejs zwrotny,
- interfejs synchronizujący.
a/ Zadaniem interfejsu pytającego jest udzielenie informacji o wskazanym obiekcie. Interfejsy mogą być specjalistyczne, dostosowane do jednej bazy danych, np. interfejs do programu EWOPIS (części opisowej ewidencji gruntów i budynków), który po wskazaniu działki wyświetla dane zawarte w tym systemie. Innym przykładem może być interfejs do systemu OŚRODEK, umożliwiający pozyskanie pełniejszej informacji o operacie i KERG-u.
Do programu EWMAPA dostępne są także interfejsy ogólne:
- Interfejs uniwersalny ODBC, który umożliwia połączenie z dowolną bazą, do której istnieją sterowniki ODBC, np. ORACLE czy MS ACCESS,
- interfejs uniwersalny OPIS, który umożliwia powiązanie z dowolnym obiektem opisu i zdjęcia,
- interfejs uniwersalny DOKUMENT, który umożliwia powiązanie z dowolnym obiektem zeskanowanych dokumentów (np. połączenie punktów osnowy z opisami topograficznymi).
b/ Zadaniem interfejsu zwrotnego jest wskazanie w programie EWMAPA obiektów, które spełniają jakiś warunek. Może się ono odbywać na różne sposoby: jako szrafura, marker lub poprzez zmianę koloru. Tutaj również występują interfejsy specjalistyczne i ogólne.
c/ Interfejs synchronizujący umożliwia zsynchronizowanie bazy obiektów z częścią opisową, co umożliwia utrzymanie zgodności pomiędzy wewnętrznymi obiektami EWMAPY, a zewnętrzną bazą danych.
Uwarunkowania ekonomiczno-finansowe
Od momentu wejścia na rynek w 1991 roku, licencja EWMAPY jest udostępniana na dowolną ilość stanowisk w jednostce organizacyjnej, ponieważ tak wieloźródłowy i technicznie złożony system jak SIT, dla założenia którego EWMAPA została stworzona, musi mieć wielostronne zasilanie.
System EWMAPY zaprojektowany został na powszechnie dostępne komputery osobiste, umożliwiając instalowanie go nawet tam, gdzie aktualnie nie dysponuje się wystarczającymi środkami na założenie SIT.
EWMAPA została stworzona dla infrastruktury funkcjonującej w Polsce. W odróżnieniu od wielu krajów zachodnich, stawianych w innych dziedzinach za wzór, w dziedzinie informacji o terenie Polska wyróżnia się w miarę jednolitą organizacją i trwałą, opartą o instrukcje techniczne, standaryzacją, skutkującą wytworzeniem nawyków technicznych uwzględnionych w budowie EWMAPY.
Dlatego łatwo można się ją nauczyć, dlatego łatwo duże przedsiębiorstwa, jak np. OPGK Olsztyn, podjęły na szeroką skalę produkcję opartą na systemie EWMAPY, między innymi założenie ewidencji sieci technicznego uzbrojenia w Olsztynie, taksację i ewidencję budynków w Ostródzie i Olsztynie, gdzie pomoc autorów systemu ograniczała się do konsultacji i przystosowania oprogramowania do warunków miejscowych.
Techniczna i ekonomiczna dostępność systemu EWMAPA umożliwia pełne zinformatyzowanie państwowego zasobu geodezyjno-kartograficznego w okresie trzech do czterech lat.
Więcej informacji o programie, interfejsach, cenach, firmie można znaleźć na stronie internetowej https://geobid.pl. Znajdują się tam także wersje demonstracyjne, pokazy w postaci slajdów, uaktualnienia, porady techniczne, przepisy prawne dotyczące geodezji. Dla odwiedzających stronę przygotowano upominek - darmowy program kalkulatora geodezyjnego.
Nasz adres:
PPU GEOBID
ul. Urbanowicza 37
41-500 Chorzów
telefon: (32) 2410484
fax: (32) 2417269
e-mail:
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Powyższy artykuł został opublikowany w Magazynie Geoinformacyjnym GEODETA - 04/2000